اگر قد را مانند يك نردبان يا پلكان در نظر بگيريد ترکیب ژنتیکی یا DNA پله اول تا هشتم و موارد ديگر از قبيل تغذیه، هورمون ها و شرایط پزشکی پله هاي بعدي را تشكيل مي دهند. دانشمندان بر این باورند که DNA حدود 80% از قد افراد را تحت تاثیر قرار می دهد بنابراين اگر در خانواده قد بلندي به دنيا آمده ايد نگران افزايش قد خود نباشيد زيرا جزء افراد بلند قد هستيد. كوتاه قدها نيز تا سن 18 سالگی تحت تاثير طيف وسيعي از عوامل محيطي مي توانند رشد كنند.
تاثير ژنتيك در افزایش قد را اينگونه مي توان با اين سوال بيان كرد كه تفاوت بين قد افراد چقدر به اثرات ژنتیکی و چقدر به اثرات تغذیه ای مربوط می شود؟ در پاسخ بايد گفت حدود 60 تا 80 درصد از تفاوت قد بین افراد را عوامل ژنتیکی تعیین می کند در حالی که 20 تا 40 درصد از آن به اثرات محیطی و عمدتاً تغذیه بستگي دارد. انسان ها دارای قدهای مختلفی هستند و ژنتیک نقش کلیدی در تعیین کوتاه یا بلند قد بودن دارد. در ادامه مطلب اين مقاله سايت وان قد شما را با دنياي شگفت انگيز ژنتيك بر افزايش قد آشنا مي كنيم.
اهمیت تاثير ژنتیک بر قد بزرگسالان
تغییرات قد ناشی از تفاوت های ژنتیکی در بین مردان بیشتر از زنان رايج است و عوامل محیطی تأثیر بیشتری بر قد زنان دارند. تفاوت های جغرافیایی در تغییرات قد را می توان هم به ژنتیک و هم به محیط نسبت داد. برآورد های وراثت پذیری اغلب توسط مناطق جغرافیایی تعيين مي شود اگرچه در قرن بیستم با بهبود استاندارد های زندگی میانگین قد افزایش يافت اما این امر در وراثت پذیری تاثيري نمي گذارد.
ژنتیک از جمله عوامل برجسته ای است که در رشد قد تاثير بسزايي دارد به عنوان یک قانون کلی قد را می توان بر اساس قد والدین پیش بینی کرد. به طور نمونه اگر آن‌ها قد بلند یا کوتاه هستند قد شما نيز بر اساس میانگین قد بین دو والد اندازه گيري مي شود. با اين حال ژن ها تنها پیش بینی کننده قد افراد نیستند و عوامل دیگری خارج از ژن ها نيز بر رشد قد تاثير مي گذارد.
هر فردی با ژن هایی متولد می شود که در تعیین قد او کمک می کند اما عوامل دیگری مانند تغذیه ناکافی یا شرایط پزشکی نيز حتي بيشتر از ژنتیک قد را تحت تاثیر قرار مي دهد. مثلا اگر کمبود تیروئید یا هورمون های رشد انسانی در دوران کودکی تشخیص داده شود مصرف داروها به معکوس کردن عدم رشد قدي کمک مي کند. با این حال هنگامی که به سن بلوغ رسیدید مصرف جایگزین های هورمونی شما را بلندتر نمی کند (البته این موضوع را با آمپول افزایش قد که باعث ترشح هورمون می شود بهتر است قاطی نکنید). مهم است که در دوران کودکی روی تغذیه خوب تمرکز کنید. همچنین وضعیت نامناسب و ورزش نکردن نیز بر قد تاثير مي گذارد.
کدام ژن ها رشد قد را تعیین می کند؟
در مطالعه جهانی 700000 ژن برای قد افراد کشف شد كه 83 نوع ژن جدید که به شدت بر قد انسان تأثیر می‌گذارد کشف شده است.
صد ها نوع DNA که بر قد تأثیر می‌گذارند تا كنون شناسایی شده‌اند در این مطالعه دانشمندان تغییرات DNA جدیدی را كشف کرده‌اند که منجر به تفاوت هایی تا 2 سانتیمتر در رشد قد شده. واریته های ژنتیکی جدیدی كه در جمعیت نادر هستند تاثیرات بزرگي بر قد انسان و رشد اسكلتي آن داشتند. از این دانش برای ایجاد یک رویکرد پزشکی دقیق برای مقابله با اختلالات رشد استفاده شد. بسیاری از تغییرات جدید DNA در ژن‌های رشد یا استخوان دخيل هستند اما بسیاری از آن‌ها فرآیند های بیولوژیکی جدیدی را برجسته می‌کنند که بر قد انسان تاثير دارد. تقريبا از هر 1000 نفر فقط 1 نفر حامل گونه های ژنتیکی است كه 1 تا 2 سانت قد را افزايش مي دهند.
با فهميدن ژنتیک قد انسان مي توان به راحتي از اين دانش برای پیش‌بینی خطر ابتلا به بیماری‌های رایج استفاده كرد. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که ترکیب چندین هزار ژن، قد را تعيين مي كنند.
مطلب مرتبط: اوج رشد قد در چه سنی است؟
طبق تحقيقات کمتر از 697 تغییر کوچک در ژنوم بر استخوان ها و بافت همبند تأثیر می‌گذارد و امكان رشد استخوان ها را فراهم مي كند. در كل دانشمندان 697 تنوع ژنتیکی رایج را شناسایی کرده‌اند اما مطمئناً تعداد بیشتری از آن‌ها وجود دارد که یا نادر هستند یا کمتر بر قد تأثیر می‌گذارند؛ به عنوان نمونه کوتولگی ناشی از یک ژن است. برخی از ژن ها در شرایطی مانند کوتولگی شناخته شده‌اند که در آن اختلال در عملکرد ژن منجر به مهار آن شده.
آیا قد توسط ژنتیک تعیین می شود؟
دانشمندان تخمین زده‌اند 80 درصد قد یک فرد توسط انواع DNA که به ارث مي برد تعیین می شود اما این گونه ها در کدام ژن قرار دارند و چه تأثیري بر قد مي گذارند، تا حدی شناخته شده است. برخی جهش های ژن اثرات چشمگیری بر روی قد دارند، با این حال برای بیشتر افراد قد تا حد زیادی توسط ترکیبی از انواع ژنتیک کنترل می‌شود که هر کدام اثرات متوسطی بر قد دارند. بیش از 700 گونه از این ژن ها کشف شده است و انتظار می رود تعداد بیشتری از آن‌ها در آينده شناسایی شوند.
برخی از این گونه‌ها ژن هایی هستند که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر غضروف هاي صفحات رشد تأثیر می‌گذارند؛ این غضروف ها در استخوان های بلند پاها و بازوها قراردارند که استخوان جدید تولید می‌شود و با رشد کودکان بلندتر مي شوند. با اين وجود عملکرد بسیاری از ژن های مرتبط با قد ناشناخته باقی مانده است. برخی از ژن‌ها مانند ACAN دارای انواع نادری هستند که باعث اختلالات شدید رشد می‌شوند؛ شناسایی سایر ژن های قد و انواع آن‌ها طبق ژنتیک تعيين مي شود.
علاوه بر عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی قد تحت تأثیر عوامل محیطی از جمله وضعیت تغذیه مادر در دوران بارداری، سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض مواد خطرناک نيز قرار می گیرد. کودکي با تغذیه سالم و فعال در بزرگسالی از کودکی با رژیم غذایی نامناسب، بیماری های عفونی یا مراقبت های بهداشتی ناکافی قد بلندتری خواهد داشت. عوامل اجتماعی و اقتصادی مانند درآمد، تحصیلات و شغل نیز بر قد تأثیر مي گذارند. در برخی موارد قومیت در قد بزرگسالان نقش دارد اما مطالعات روی خانواده های مهاجر نشان داده که مهاجرت به کشوری با دسترسی بهتر به غذای مغذی، مراقبت های بهداشتی و فرصت های شغلی تأثیر قابل توجهی بر قد نسل بعدی گذاشته است.
چگونه جدا از ژنتیک قد بلند شويم؟
اگرچه ژنتیک تا حد زیادی قد افراد را تعیین می کند اما تغذیه مناسب عامل مهمی در رشد و تکامل سالم است. تغذیه و رژیم غذایی بايد بر اساس موارد زير باشد:
- غذاهای غلات کامل: شامل کربوهیدرات، ویتامین B، فیبر و انرژی است.
- میوه ها و سبزیجات: طیف وسیعی از ویتامین ها و مواد معدنی از جمله ویتامین A، ویتامین C، پتاسیم و فیبر را فراهم می کند.
- لبنیات کم چرب: طيف گسترده اي از پروتئین، کلسیم، پتاسیم، فسفر و منیزیم را براي بدن فراهم مي كند.
- گزینه های غیر لبنی: شامل شیر سویا و ماست و توفو حاوی کلسیم است كه به رشد قد كمك مي كند.
- سایر غذاها: غذاهایی که با تامین پروتئین، آهن، روی و ویتامین های B كه باعث رشد سالم می شوند عبارتند از: گوشت بدون چربی، طیور، ماهی، تخم مرغ، لوبیا، آجیل و …
علاوه بر تغذيه، ورزش و خواب خوب نيز مي تواند به افزایش قد و ترشح هورمون های رشد كمك کند.
نتیجه مطلب تاثير ژنتيك در افزایش قد
درست است كه ژن های بسياري در تعیین قد نقش دارند با این حال استثناهای دیگری در این قانون از جمله جنسیت، دسترسی به تغذیه و هرگونه بیماری زمینه‌ای پزشکی یا مادرزادی وجود دارد.
اگر در مورد قد خود نگرانی دارید باید بدانید که در دوران کودکی، کودکان دختر و پسر با نرخ های مشابهی رشد می کنند. حدود 5.5 سانتیمتر رشد قد در هر سال تا حدود 8 سالگی است و در دوران بلوغ جهش رشد دیگری رخ می دهد که به آن جهش رشد بلوغ می گویند برای اطلاعات بیشتر کافیست مطلب افزایش قد بعد از سن رشد را بخوانید.
با این حال این سوال باقی می ماند که چرا جمعیت های مختلف با زمینه ژنتیکی مشابه، وراثت پذیری متفاوتی دارند؟ در کشورهای توسعه یافته تغذیه برای رشد دوران کودکی قوی است که با فرض عدم انتخاب یا جهش جدید، پتانسیل ژنتیکی قد را به حداکثر می رساند؛ بنابراین برآورد کلی وراثت پذیری 80 درصد است. در مقابل در کشورهای درحال توسعه، کمبود تغذیه منجر به وراثت پذیری کمتری می شود. يافته ها نشان می دهد محیط غذایی تقریباً پتانسیل ژنتیکی قد را به حداقل مي رساند و تغذیه نقش بسيار بالايي در رشد قد دارد.
اميدواريم سايت وان قد توانسته باشد تغییرات قد انسان توسط عوامل ژنتیکی و محیطی را براي شما آشكار كند با اين حال مشخص نیست که آیا تأثیرات آن‌ها در گروه های سال تولد متفاوت است یا خیر. در هر صورت تغییرات قد در جمعیت های انسانی به دلیل تفاوت های ژنتیکی فردی و عوامل محیطی ایجاد می شود. مطالعات دوقلو ها و خانواده ها به طور مداوم نشان مي دهد که نسبت تغییرات قد به تفاوت های ژنتیکی فردی نسبت داده شده كه تقریباً 80٪ است. تأثیر عوامل ژنتیکی در جمعیت هایی با استانداردهای زندگی پایین، كمتر است زیرا فقر می‌تواند منجر به کمبود نیازهای اولیه شود که برای رشد انسان مهم است.
