به دنیای شگفت انگیز هورمون ها خوش آمدید! امروز ما در سایت وان قد در حال بررسی دقیق یکی از مهم‌ترین هورمون های بدن‌مان یعنی هورمون رشد هستیم. شاید از قبل اطلاعاتی در مورد آن داشته باشید، اما آیا واقعاً می‌دانید که وظیفه آن چیست و چه کاری در بدن‌مان انجام می‌دهد و چرا برای سلامت ما مهم است؟
پس بیاید با یکدیگر نکات مهم در مورد هورمون‌های رشد از جمله عملکردهای آن، نحوه تولید در بدن، فواید و خطراتش را بررسی کنیم و در مورد عملکرد آن در بدن و اینکه چگونه با افزایش سن بر بدن ما تأثیر می‌گذارد بحث کنیم. چه فرد ورزشکاری باشید که به دنبال افزایش قد و رشد بدن خود هست یا صرفاً علاقه‌مند به یادگیری بیشتر در مورد فیزیولوژی انسان هستید، درک کلی هورمون رشد بسیار مهم است.
هورمون رشد چیست؟
هورمون رشد (GH) توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود و نقش حیاتی در رشد فیزیکی بدن ما دارد و همچنین به تنظیم متابولیسم بدن کمک میکند. رشد، تولید مثل و بازسازی سلول‌ها و بافت‌ها را در سراسر بدن تحریک میکند و بر همه چیز از توده عضلانی گرفته تا تراکم استخوان، تأثیر بسزایی می‌گذارد. با افزایش سن، تولید طبیعی هورمون رشد ما کاهش می‌یابد که اغلب منجر به بیماری‌های مرتبط با افزایش سن مانند پوکی استخوان و تحلیل عضلانی و در بعضی مواقع کوتاهی قد می‌شود. به همین دلیل بسیاری از افراد در سنین بالا برای جبران این ضعف در بدن‌شان از دو روش هورمون درمانی و مکملهای جایگزین استفاده میکنند.
هورمون رشد در طول روز به مقدار کمی در بدن آزاد می‌شود. این هورمون توسط غده هیپوتالاموس در پایه مغز کنترل می‌شود. هیپوتالاموس، هورمونی به نام آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) را ترشح میکند. این هورمون به غده هیپوفیز دستور می‌دهد تا هورمون رشد را در بدن آزاد کند.
سطح هورمون رشد در دوران کودکی و نوجوانی در بالاترین میزان و سطح خود قرار می‌گیرد. میزان تولید آن در بزرگسالی کاهش می‌یابد و در دوران پیری به سطح پایینی از حضور خود در بدن می‌رسد و باعث کاهش تراکم استخوان، افزایش توده چربی و کاهش توده عضلانی می‌شود. همچنین می‌تواند در ورزش، رژیم غذایی و خواب تاثیرگذار باشد.
هورمون رشد مصنوعی برای درمان کوتاهی قد و سایر بیماری‌ها مانند سندرم ترنر، سندرم پرادر یا ویلی استفاده می‌شود.
غده هیپوفیز یک غده کوچک به اندازه نخود است که در پایه مغز قرار دارد. این غده چندین هورمون تولید میکند که رشد، متابولیسم، تولید مثل و میزان تاثیر استرس بر بدن را تنظیم میکنند.
هورمون رشد در جریان خون ترشح می‌شود و کبد را تحریک میکند تا فاکتور رشد شبه انسولین 1 را تولید کند که باعث رشد و تقسیم سلولی در سراسر بدن می‌شود و علاوه بر آن، تأثیر مستقیمی نیز بر رشد استخوان و عضلات دارد.
عوامل متعددی می‌توانند بر ترشح هورمون رشد در بدن تأثیر بگذارند؛ از جمله استرس، تغذیه، ورزش، سن، جنسیت و مقدار خواب شما در طول شبانه روز. به عنوان مثال در مطالعات ثابت شده است که کمبود خواب باعث کاهش ترشح هورمون رشد در بدن می‌شود. تغذیه مناسب برای تولید طبیعی آن بسیار ضروری است. ورزش می‌تواند ترشح این هورمون را در کودکان و بزرگسالان افزایش دهد.
وظیفه هورمون رشد در بدن چیست؟
هورمون رشد برای رشد و تکامل بدن انسان ضروری است و توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود و نقش مهمی در تنظیم ترکیبات بدن، رشد استخوان و ماهیچه دارد. همچنین میزان تولید فاکتور رشد شبه انسولین 1 را تحریک میکند. کمبود آن منجر به توقف رشد در کودکان و افزایش توده چربی در بزرگسالان می‌شود.
مطلب مرتبط: تاثیر استرس بر افزایش قد چقدر است؟
درمان جایگزینی هورمون رشد می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد و حجم بدون چربی بدن را در بزرگسالان افزایش دهد. البته برای جلوگیری از عوارض جانبی احتمالی مانند احتباس مایعات، سندرم تونل کارپال، ژنیکوماستی و دیابت، درمان آن را باید به دقت کنترل کنید. هورمون رشد دارای پروتئینی است که برای رشد قد و نمو بدن انسان ضروری است.
هورمون رشد چگونه تولید می شود؟
این هورمون به صورت انفجار‌های کوچک در طول روز و شب وارد جریان خون می‌شود. ترشح هورمون رشد توسط سیستم پیچیده‌ای از هورمون‌ها کنترل می‌شود که در تنظیم عملکردهای بدن نقش دارد و همان‌طور که گفتیم، تولید آن با افزایش سن کاهش می‌یابد و برخی مشکلات را به همراه دارد. همچنین برای توقف ترشح آن، هورمون سوماتوستاتین در بدن پخش می‌شود.
فواید هورمون رشد چیست؟
هورمون رشد فواید بسیاری دارد؛ از جمله افزایش توده عضلانی، بهبود تراکم استخوان‌ها، بهبود خاصیت ارتجاعی پوست و کاهش چربی اضافی در بدن. همچنین به بهبود کیفیت خواب و افزایش سطح انرژی و در نتیجه افزایش قد کمک میکند و علاوه بر این، دارای اثرات ضد پیری نیز هست. امروزه برخی از افراد به شدت درگیر آمپول‌های جوانی شده‌اند و به آن‌ها باور دارند و تلاش میکنند که با تزریق هورمون رشد در برابر فرآیند پیری مقاومت کنند. اما تاثیر هورمون رشد در حدی نیست که بتواند جلوی پیر شدن شما را بگیرد؛ هرچند که خطر مبتلا شدن به برخی بیماری‌ها را کاهش می‌دهد و توان فیزیکی شما را تقویت میکند.
چگونه یک فرد می تواند هورمون رشد بیشتری دریافت کند؟
6 روش طبیعی برای افزایش هورمون رشد :
- منظم کردن خواب: خواب به دو قسمت اصلی تقسیم می‌شود.
خواب عمیق: بر روی بهینه‌سازی کیفیت خواب‌تان تلاش کنید، بین 7 تا 10 ساعت خواب با کیفیت در هر شب را داشته باشید، زیرا خواب کافی یکی از اصلی‌ترین عوامل افزایش طبیعی هورمون رشد است و همچنین برای عملکرد مناسب ماهیچه‌ها، قلب، مغز و سایر اندام‌های بدن ضروری است. متأسفانه امروزه اکثر نوجوانان تا دیروقت بیدار هستند و به هیچ‌وجه به موضوع خواب اهمیت نمی‌دهند.
خواب سبک: یک چرت کوتاه مدت در طول روز می‌تواند تاثیر بیشتری نسبت به خواب عمیق داشته باشد.
- تمریناتی با شدت بالا: با ورزش کردن می‌توانید میزان ترشح هورمون رشد را افزایش دهید و بهتر است که از تمرینات با شدت بالا استفاده کنید تا شاهد نتیجه بهتری باشید. لطفاً ورزش کردن را جدی بگیرید؛ زیرا در تمام جنبه‌های زندگی مفید است و تأثیر بسیاری در سلامت بدن‌تان و انجام فعالیت روزمره دارد.
- کاهش چربی بدن: شما می‌توانید با سوزاندن چربی‌های اضافی بدن‌تان بخصوص چربی‌هایی که در ناحیه اطراف شکم‌تان قرار دارند، میزان ترشح هورمون رشد را افزایش بدهید و از بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون، درد مفاصل، سکته مغزی و سکته قلبی در امان بمانید.
- کاهش مصرف شکر: میزان مصرف قند و کربوهیدرات تصفیه شده را در بدن خود محدود کنید تا بتوانید ترشح هورمون رشد را به بالاترین حد ممکن برسانید. همچنین با کاهش میزان مصرف شکر می‌توانید از مشکلاتی مانند چاقی، جوش و آکنه، پوسیدگی دندان‌ها و زوال عقل دوری کنید.
- نوشیدنی بتا آلنین: بتا آلنین، کربوهیدرات و پروتئین‌ها می‌توانند افزایش کوتاه مدتی را در میزان تولید هورمون رشد در طول روز یا بعد از ورزش ایجاد کنند.
- مکمل آرژنین: دوزهای بالایی از آرژنین می‌توانند تولید هورمون رشد را بهبود بخشند، اما نه زمانی که همراه با ورزش مصرف می‌شوند، چون هنگام فعالیت بدنی و ورزش، این مکمل تاثیری در میزان تولید هورمون رشد نخواهد داشت.
روش‌های تزریق هورمون رشد انسانی در بدن
در صورتی که برای فردی هورمون رشد انسانی توسط دکتر معالج تجویز شود، آن را به دو روش تزریق عضلانی IM و تزریق زیر جلدی استفاده میکنند. گاهی اوقات تولید کنندگان غیرقانونی، هورمون رشد انسانی را به شکل قرص نیز ارائه می‌دهند. هورمون رشد انسانی و مواد ترکیبی که به افزایش تولید این هورمون کمک میکنند، توسط برخی از شرکتها به شکل مکملهای غذایی به صورت آنلاین فروخته می‌شوند و این شرکتها ادعا میکنند که مکمل‌های‌شان همان مزایای هورمون رشد تزریقی را دارد؛ اما این‌ها فقط دروغ‌های تبلیغاتی برای فریب دادن شما هستند.
مطلب مرتبط: اهمیت کلسیم و ویتامین D برای رشد قد
آیا تزریق هورمون رشد عوارض جانبی دارد؟
بله، تزریق غیرقانونی هورمون رشد ممکن است که عوارض جانبی خطرناکی برای شما به همراه داشته باشد. معمولا عوارض آن خفیف هستند و خود به خود از بین می‌روند، اما ممکن است برای شما عوارض جانبی جدی نیز به همراه داشته باشد. شایع‌ترین عوارض جانبی آن عبارتند از:
- تهوع
- استفراغ
- اسهال
- سردرد
- سرگیجه
- بثورات پوستی
- خارش
- درد مفاصل
- تورم دست‌ها و پاها
- سندرم تونل کارپال
- سطوح کلسترول بالا
- نوع 2 دیابت
- آکرومگالی (بزرگ شدن دست‌ها، پاها و سر)
هورمون رشد یک جزء ضروری از سیستم غدد درون ریز است و نقش مهمی در بدن ما ایفا میکند و در زندگی روزانه ما تاثیر بسیاری دارد. با درک اینکه این هورمون چیست و چگونه در بدن‌مان فعالیت میکند، می‌توانیم تصمیمات هوشمندانه‌ای در جهت افزایش میزان ترشح آن و بهبود عملکرد فیزیکی خود بگیریم. چه به دنبال راه‌های طبیعی برای تحریک ترشح این هورمون باشید، و چه بخواهید روش‌های پزشکی مانند HGH درمانی را دنبال کنید، گزینه‌های زیادی وجود دارند که می‌توانند به تقویت توانایی بدن شما برای تولید هورمون رشد کمک کند.
